Het Internationale Strafhof in Den Haag (ICC) begint aan zijn eerste zaak, tegen de Congolees Thomas Lubanga. Hij moet terechtstaan wegens het ronselen en inzetten van kindsoldaten in Congo. Zij werden ingezet in de oorlog in het oosten van Congo in de jaren negentig. De kinderen, onder de vijftien jaar, moesten volop deelnemen aan de gevechten. Aanklager Jorda sprak van een "systematische praktijk" om kinderen op te leiden om te vechten en te doden. Het ronselen en inzetten van kindsoldaten onder de vijftien jaar is een oorlogsmisdaad volgens het Statuut van Rome, het oprichtingsverdrag van het ICC. Lubanga is de eerste en tot nu toe enige verdachte van het ICC. De Kamer van Vooronderzoek van het Strafhof bepaalde vandaag dat er "substantiële redenen" zijn voor een proces. De 46-jarige verdachte ontkent. Het Strafhof werd tegen de zin van de VS in 2002 opgericht. Aanklager Moreno, een Argentijn, bereidt ook zaken voor tegen verdachten van gruweldaden in Darfur. Moreno kreeg daarvoor in 2005 opdracht van de Veiligheidsraad.Mensenrechtenorganisaties houden Lubanga ook verantwoordelijk voor seksuele gruweldaden. Maar daarvoor werd de Congolees niet aangeklaagd. Wanneer het proces begint is niet bekendgemaakt.
----------------------------------------------------------------------------------------------
Ik herinner me nog dat ik destijds de oprichting voor het ICC steunde. Het idee leek me goed: een onafhankelijk Hof dat het actieve voortouw zou nemen daar waar lokale rechtssystemen tekort schieten bij het aanklagen en veroordelen van zware misdadigers. Zoals bekend verzetten de Verenigde Staten zich fel tegen de totstandkoming van het Hof. In 2002 nam het Amerikaanse congres de American Service members' Protection Act aan (in de volksmond de The Hague Invasion Act geheten). Het doel van het amendement was "het militaire personeel en andere gekozen en benoemde ambtenaren van de Verenigde Staten te beschermen tegen vervolging voor misdaden door een internationale rechtbank waarvan de Verenigde Staten geen deel uitmaakt". De Act poogt de positie van het ICC te verzwakken omdat het de regering van de VS toelaat haar burgers te beschermen tegen uitlevering aan het Internationaal Strafhof, en het staat ook "elke vereiste actie" toe nodig om "VS-soldaten te bevrijden die onterecht aan het strafhof uitgeleverd werden". Men ging zelfs zo ver te zeggen dat de VS met deze wet een militaire invasie van Den Haag zouden kunnen organiseren om VS-burgers die daar eventueel vastgehouden worden te ontzetten. De wet beperkt ook alle militaire steun aan landen die het verdrag voor het Internationaal Strafhof goedkeurden; er werd hierbij wel uitzondering gemaakt voor NAVO-leden, "belangrijke bondgenoten buiten de NAVO" (zoals Australië en Israël en nog enkele landen), en landen die een akkoord sloten met de VS om VS-staatsburgers niet uit te leveren aan het Strafhof. Een fraai stukje jammere machtspolitiek van onze wereldleider dus. Maar niet verrassend met het oog op de huidige Amerikaanse buitenlandse politiek helaas.
De eerste zaak die bij het Hof aangekaart zal worden betreft misdaden gepleegd in Congo, Afrika. Tevens worden voorbereidingen getroffen om de verantwoordelijken van gruweldaden gepleegd in Sudan, eveneens Afrika, voor het Hof te slepen en veroordelen. Daarmee dreigt het Hof te worden tot een instituut dat de rechtspleging in specifiek sub-sahara Afrika gaat vervangen. Het Afrika waar 'de internationale gemeenschap' op moeilijke momenten te vaak zijn hoofd heeft afgewend voor de gruwelen die daar op grote schaal, met medeweten van 'de internationale gemeenschap' plaatsvonden (en ook nog eens in veel gevallen direct of indirect gefinancierd/gesteund/van wapens voorzien door diezelfde gemeenschap). Voor het goede begrip: ik veroordeel gruweldaden ten volste en meen dat de verantwoordelijken gestraft moeten worden. Maar de eerste verantwoordelijkheid moet daarvoor liggen bij de lokale rechstsystemen en het bouwen van capaciteit (rechterlijke macht, openbaar minsterie, etc) ter plekke moet eerste prioriteit zijn voor de internationale rechtsorde. In het huidige systeem onttrekken enkele landen met dozen boter op het hoofd zich van die internationale rechtsorde en maken zij zich immuum voor internationale arbitrage, terwijl de arme sloebers op het matje komen om ver van thuisland hun straffen in ontvangst te nemen. Tenslotte vraag ik me af of de veroordelingen, uitgesproken in een ver Nederland door onbekende internationale rechters, de slachtoffers en hun familie ooit zullen bereiken. Kan dit Hof de slachtoffers enige genoegdoening schenken en een vertrouwen dat recht is gesproken?
